overzicht boeken - vorig boek - volgend boek



bekijk de pagina's

François Bédos de Celles, L'art du facteur d'orgue
Parijs, 1766-1778
Bibliotheek Koninklijk Conservatorium

Dit tweedelige werk is één van de vroegste publicaties die in detail het ontwerp en bouw van het pijporgel beschrijven. François Bédos de Celles (1709-1779), een benedictijnermonnik, was een van de grootste orgelspecialisten van zijn tijd. Hij bouwde onder meer het orgel voor de abdijkerk van Sainte-Croix in Bordeaux en voor de abdij Saint-Vincent in Le Mans. Hij werd ook door andere orgelbouwers als adviseur geconsulteerd.

Op vraag van de Académie Royale des Sciences in Paris begon hij in 1763 te werken aan dit volumineuze theoretisch en praktisch werk over de verschillende aspecten van de orgelbouw. Zijn L'art du facteur d'orgue geeft een uitputtende beschrijving van het klassieke Franse orgel uit de achttiende eeuw. Bédos moet ook een getalenteerd tekenaar zijn geweest, want 52 van de 137 zeer gedetailleerde platen zijn van zijn hand. De andere platen zouden gegraveerd zijn door Pierre Claude de la Gardette.

Tot vandaag wordt dit standaardwerk effectief gebruikt door orgelbouwers. Vele latere boeken over orgelbouw zijn aan Bédos schatplichtig. Dit exemplaar werd in 1920 door het conservatorium bij het bekende Berlijnse antiquariaat Liepmannssohn aangekocht. Die beschreef in de cataloog (n° 170) het exemplaar als volgt: 'L'art du facteur d'orgues. Paris 1766, 4 parties de texte, (avec pagination suivie de 676 pages), et 137 planches gravées, les 4 parties reliées en 3 volumes, gr. In-fol. demi vélin, non rogné. Très bel exemplaire de cet ouvrage important, le plus considérable qui existe sur la fabrication des orgues.' Het boek werd toen aangeboden voor 90 Duitse mark.

Impressie

Het is altijd spannend als een bibliothecaris zegt: 'zeg, kom eens kijken, we hebben hier iets gevonden.' Daar heeft hij een pracht van een boek in handen: omvangrijk (enorm zelfs), goudopdruk, versieringen, leren band, perfecte staat. Het organistenhart slaat een slag over als het boek opengaat: een originele editie van Dom Bédos' l'Art du facteur d'orgues, gepubliceerd in 1766-1778. Dom Bédos is niet voor niets beroemd geworden door dit standaardwerk: vooral de onwaarschijnlijke precisie en helderheid waarmee hij opgetekend heeft hoe en waarmee een orgel tot stand komt, spreken nog steeds tot de verbeelding. Dom Bédos' verfijnde en duidelijke gravures openen ook nu nog de ogen van iedereen die het inwendige van een orgel wil leren kennen - in het echt zijn deze gravures zelfs nog veel sprekender. En dan te bedenken dat we al onder de indruk waren van een facsimile.

Joris Verdin (docent orgel)